|
zobacz też:
Projekty realizowane w drugiej edycji konkursu (2007) - opisy, zdjęcia, reportaże
1. Laboratorium etnograficzne "Podlascy Żydzi - trudna pamięć II" - (obóz badawczy dla białoruskiej młodzieży) Wykorzystując formę laboratorium etnograficznego przez dziesięć dni w kilku miejscowościach (Orla, Narewka, Kleszczele) licealna młodzież białoruska prowadzić będzie badania etnograficzne pod okiem merytorycznych opiekunów (etnografów, historyków, filologów, socjologów). "Wyjście w teren" poprzedzone będzie trzydniowymi warsztatami wprowadzającymi młodzież w tematykę żydowską, zwłaszcza w historię Żydów na wschodniej Białostocczyźnie. Istotnym elementem laboratorium będą cowieczorne spotkania z zaproszonymi gośćmi - dziennikarzami, działaczami społecznymi, przedstawicielami mniejszości żydowskiej, artystami. Po krytycznym opracowaniu zebrany materiał zostanie opublikowany. Przy realizacji projektu BZS współpracuje z Zespołem Szkół z Dodatkowym Nauczaniem Języka Białoruskiego w Hajnówce, Muzeum i Ośrodkiem Kultury Białoruskiej w Hajnówce oraz działającym tam kołem "ETNO". 2. Szlak Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku (stoworzenie historycznego szlaku związanego z historą Żydów w Białymstoku, publikacja mapy i broszury informacyjnej) Celem projektu jest: przedstawienie historii białostockich Żydów w latach 1658-1945, udokumentowanie i oznaczenie miejsc z nią związanych, ukazanie narodu żydowskiego jako części społeczeństwa wielonarodowej przedwojennej Polski, popularyzacja elementów żydowskiej kultury i tradycji, a także obalenie wzajemnych stereotypów polsko-żydowskich. Na kolejne etapy realizacji projektu złożą się: wyznaczenie Szlaku, wydanie broszury informacyjnej i mapy Szlaku w wersji drukowanej i na CD, budowa interaktywnej strony internetowej, oznakowanie Szlaku oraz jego uroczyste otwarcie połączone z pieszą wycieczką śladami dziedzictwa białostockich Żydów. Partnerami w realizacji projektu są m.in. Klub Przewodników przy Regionalnym Oddziale PTTK, Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, Stowarzyszenie Żydowskie Motywy, Muzeum Podlaskie oraz Archiwum Państwowe w Białymstoku, jako wolontariusze pracować będą studenci UwB. Wokół Szlaku odbywać się będą liczne wydarzenia o charakterze edukacyjnym i artystycznym (pokazy filmowe, przedstawienia, wykłady, warsztaty, wystawy). 3. Każdy naród dawał, każdy brał - wielokulturowość w Karpatach (festiwal, szkolenie dla przewodników górskich, prezentacja działań młodzieży, mapa i przewodnik dziedzictwa kulturowego po jednej z dzielnicy Bielaska-Białej) Motto działań Olszówki to definicja Karpat jako ziemi, na której "każdy naród dawał, każdy brał - księgowych przy tym nie zatrudniano" (Antoni Kroh). Organizatorzy od lat pokazują obecność i wkład poszczególnych nacji do wspólnego dziedzictwa, opowiadają o dziejach i kulturze Polaków, Niemców, Rusinów, Ukraińców, Łemków, Żydów, ewangelików, prawosławnych, katolików. Swoje działania kierują głównie do ludzi młodych, którzy nie tylko sami poznają kulturę "innych", ale będą też przekazywać swoją wiedzę i doświadczenia dalej. Podobnie jak w 2006 Olszówka będzie prowadzić szereg działań: 4. Pamiętnik (poznawanie kultury i historii bodzeńtyńskich żydów, projekt zbudowan wokół losów Dawida Rubinowicza)
Pomysł organizatorów to prześledzenie losów Dawida Rubinowicza, odszukanie miejsc, w których się ukrywał (opisanych w jego pamiętniku), zrobienie dokumentacji fotograficznej i rozmowy z ludźmi, którzy mogą pamiętać czasy wojny, a może i samego Dawida. Historia Dawida ma być też punktem wyjścia do poznania kultury narodu żydowskiego i próbą znalezienia jej w historii Bodzentyna. Grupa młodzieży gimnazjalnej (ok. 10 osób) weźmie udział w warsztatach (spotkania z historykami i dziennikarzami, wycinankarstwo - żywe w tradycji żydowskiej, ale i ludowej świętokrzyskiej, warsztaty tańca, nauka fotografii otworkowej - warsztat prowadzony przez twórczynię innego naszego projektu, "Romskiego Pstryka"). Powstaną prace plastyczne będące ilustracjami pamiętnika Dawida. Podsumowaniem projektu ma być wyjście z nim "na zewnątrz" - prezentacja efektów pracy, koncert muzyki żydowskiej i "marsz milczenia" - wycieczka do Suchedniowa, stacji, z której bodzentyńscy Żydzi odjechali do Treblinki. 5. Spotkajmy się w synagodze - cykl poszukiwań, badań i warsztatów twórczych służących odkrywaniu historii bydgoskiej dzielnicy Stary Fordon Projekt stworzyli młodzi wolontariusze Fundacji Kultury Yakiza, wspierani przez badaczy kultury żydowskiej pracujących w Instytucie Historycznym na Uniwersytecie im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Ma być realizowany na terenie dzielnicy Stary Fordon, przy udziale ok. 15-20 osób - uczniów bydgoskich liceów i studentów. Wezmą oni udział w warsztatach genealogiczno-historycznych, fotograficznych i przygotowujących do rozmów z osobami starszymi, po czym zajmą się rekonstrukcją losów rodzin żydowskich zamieszkujących Fordon (zwłaszcza rodziny Caro), zbieraniem "historii mówionej" i archiwaliów, robieniem zdjęć. W oknach synagogi (obecnie dość zrujnowanej) pokazana będzie wystawa wielkoformatowej fotografii, odbędzie się też koncert klezmerski i wspólne "Spotkanie przy stole" uczestników projektu i ich gości (m.in. historyków i kulturoznawców z bydgoskich uczelni, przedstawicieli Rady Osiedla Fordon). 6. Wspólnota w różności (odkrywanie polsko-żydowskiej histroii Ziemi Chęcińskiej z młodzieżą) Projekt zakłada wybranie spośród młodzieży zamieszkującej Chęciny i okoliczne wsie ok. 30-osobowej grupy, która w trakcie wakacji szkolnych "podejmie trud odkrywania korzeni i poszukiwania gałęzi, czyli odkrywania wspólnej historii i nawiązania kontaktu z przedstawicielami narodowości żydowskiej". Młodzież (która przez 3 tygodnie zbierać się będzie na zasadach półkolonii w pomieszczeniach klasztoru franciszkanów) zostanie podzielona na trzy grupy zadaniowe: 7. GORLICZANIE: Tu i Tam. Historia bliska (warsztaty dla młodzieży, otwarte spotkania dla mieszkańców Gorlic, spektakl uliczny, wystawa zdjęć) "Realizując projekt oparty na żydowskiej przeszłości naszego miasta oraz na jego bogatym dziedzictwie kulturowym i religijnym, chcemy pokazać mieszkańcom, że to my jesteśmy obecnie gospodarzami i opiekunami tych miejsc, mimo iż są one związane z inną kulturą i religią", napisali organizatorzy. Projekt kierują do młodzieży gimnazjalnej i licealnej i traktują jako kontynuację działań prowadzonych w Gorlicach w 2005 przez Bramę Grodzką. Planowane są:
8. Sztuka dialogu - dialog przez sztukę (projekt edukacyjno-artystyczny dla dzieci wiejskich i ich opiekunów) Od kilku lat Węgajty starają się wciągać w swoje działania mieszkańców okolicznych wsi, od 2006, w reakcji na incydent rasistowski podczas festiwalu "Wioska teatralna" (pobicie czarnoskórego aktora), budują "Lokalną sieć na rzecz tolerancji". Projekt skierowany jest głownie do dzieci i ich opiekunów (z wiejskich szkół i świetlic) oraz do specjalistów: socjoterapeutów, pedagogów teatralnych i artystów. Przez ok. 10 miesięcy odbywać się będą działania artystyczne i seminaria, tematycznie związane z problemami nietolerancji w najbliższym otoczeniu i na świecie (dla dzieci: warsztaty teatralne "Wejdź w moją skórę", warsztaty edukacyjne "Świat", warsztaty integracyjne "Księga gier" i obóz dla najaktywniejszych dzieci, dla pedagogów pracujących w wiejskich świetlicach: zajęcia z pedagogiki teatralnej, socjoterapii - szerszy projekt szkoleniowy "Centra na peryferiach", prowadzony przez Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie - partnera Węgajt. 9. Leżajsk - mała ojczyzna Polaków i Żydów (warsztaty edukacyjne) W związku z planowanym otwarciem w Leżajsku Muzeum Trzech Kultur, Centrum Kultury i Dialogu podjęło inicjatywę organizacji tam dwudniowych warsztatów edukacyjnych, które poprowadzi dwóch izraelskich i dwóch polskich profesorów zainteresowanych historią relacji polsko-żydowskich i zaangażowanych w krzewienie tolerancji w stosunkach polsko-żydowskich dziś. Warsztaty są kierowane zarówno do młodzieży, jak i do dorosłych mieszkańców ziemi leżajskiej. Zaangażowanie krakowskiego Centrum wychodzi naprzeciw inicjatywie władz lokalnych, aby z Leżajska uczynić promieniujące na całe Podkarpacie miejsce kształtowania pozytywnych postaw wobec wielokulturowości. Planowana długofalowa współpraca Centrum z Muzeum w Leżajsku ma za cel uczynienie z Leżajska modelu odkrywania przez społeczność lokalną swoich międzykulturowych korzeni i kształtowania tolerancyjnych postaw wobec odmiennych kultur i religii. Co w Leżajsku już dawno przestało być potrzebą abstrakcyjną, gdyż miasto to odwiedza co roku co najmniej kilkanaście tysięcy żydowskich gości pielgrzymujących do grobu cadyka Elimelecha. 10. Trzeci element albo odkrywanie Atlantydy- (działania artystyczne, spektakl teatru cieni oraz wystawa zdjęć tego, co zostało po lubaczowskich Żydach) Nazwa projektu odnosi się do narodowościowej struktury Lubaczowa i okolic - przed wojną była to ziemia trzech nacji: Polaków, Ukraińców i Żydów. Zadaniem projektu jest "reanimowanie" lokalnej pamięci i uzupełnianie jej brakujących ogniw: młodzież ma zebrać relacje żyjących jeszcze świadków eksterminacji lubaczowskiej społeczności żydowskiej, planowane jest też symboliczne odtworzenie granic lubaczowskiego getta oraz kształtu synagogi (w postaci cienia rzucanego przez specjalny projektor na ścianę budynku, który stoi obok pustego miejsca po synagodze). Temu wydarzeniu towarzyszyć będzie spektakl teatru cieni oraz wystawa zdjęć tego, co pozostało po lubaczowskich Żydach. Wszystkie działania będą dokumentowane i na bieżąco relacjonowane na falach Twojego Radia Lubaczów (słuchanego, przez Internet, przez Lubaczowian na całym świecie). 11. Krynki - Sobienie: dwie historie, wspólna pamięć - odkrywanie wielokulturowych "Atlantyd" na Podlasiu i Mazowszu
Projekt rozgrywający się w dwu miejscowościach, angażujący do współpracy wiele instytucji (m.in. szkoły w Krynkach i Sobieniach-Jeziorach, drużynę ZHP, samorząd, warszawską gminę żydowską, specjalistów z ŻIH, UW i UwB jako prowadzących warsztaty). W pierwszym etapie projektu młodzi ludzie: 12. Wielokulturową ścieżką - warsztaty dla nauczycieli Działania wynikają z następującej diagnozy: w szkołach woj. podlaskiego, funkcjonujących w zróżnicowanych narodowościowo, religijnie i kulturowo społecznościach (żyją tu m.in. Białorusini i Tatarzy), w niewystarczającym stopniu prowadzona jest edukacja wielokulturowa. Nauczyciele nie czują się kompetentni, brakuje im wiedzy i umiejętności. Edukator chce przygotować grupę 20 nauczycieli do prowadzenia z uczniami zajęć na temat wielokulturowej historii regionu, ze szczególnym uwzględnieniem tematyki stosunków polsko-żydowskich. Takie zajęcia miałyby cele poznawcze, ale przede wszystkim ich celem byłoby kształtowanie u uczniów postawy tolerancji i otwartości. 13. Kamiennica (działania edukacujne i artystyczne, odkrywanie wielokultruowej przeszłości Łodzi przez pryzmat historii jednej z łódzkich kamiennic) Pomysł polega na sprowokowaniu do działania młodzieży mieszkającej w pewnej starej kamienicy w Łodzi, której historia jest charakterystyczna dla historii miasta. Zbudowana przez Żydów, była świadkiem dobrobytu mieszkańców i ich późniejszej tragedii, podczas okupacji mieściło się tu archiwum łódzkiego getta. Obecni mieszkańcy niewiele o tym wiedzą, "nie zawsze nawet lubią to miejsce i nie zawsze czują się z nim związani". Młodzi mieszkańcy kamienicy, we współpracy z nauczycielem historii i młodzieżą z nieodległej szkoły, z pomocą dziennikarki uczącej ich warsztatu, mają szukać śladów i odtwarzać historię tego domu i losy jego dawnych mieszkańców. Planowane jest wydanie monografii poświęconej temu miejscu, ale organizatorzy liczą też na powstanie "wzajemnej więzi obecnych mieszkańców oraz przychylności do poprzedników". Piszą: "Mamy nadzieję, że wzbudzimy zainteresowanie miejscem, być może dumę z jego przeszłości, zwykłą sympatię do niego i odpowiedzialność za jego wygląd. Oczekujemy także, że uczestniczącą w działaniach młodzież zachęcimy do samodzielnej twórczej pracy i kreatywnego spojrzenia na otoczenie." Projekt otworzą i zamkną happeningi przygotowane przez Marcela Szytenhelma. 14. Mozaika 3D - podróż w czasie i przestrzeni (warsztaty dla młodzieży wokół kultury rosyjskiej) Projekt jest kontynuacją cyklu "Mozaika" (I część "Mozaika: poznanie - tolerancja - akceptacja" była z pomocą Fundacji Batorego realizowana w 2006), zakłada zapoznanie młodzieży z historią i kulturą społeczności żyjących w dawnej Łodzi i współtworzących jej tożsamość - żydowską, niemiecką, rosyjską i polską. Głównym celem jest zaszczepienie w młodzieży postawy akceptacji i poszanowania dla odmienności oraz próba eliminacji zachowań dyskryminujących. [wyrzuciłam zdanie] W tym roku celem jest poznawanie kultur wschodnio-europejskich. Planowane są: cykl warsztatów (legendy i baśnie rosyjskie, zabawy, pieśni, filmy i literatura, sztuka robienia ikon, tradycyjne potrawy) - część z tych zajęć odbędzie się podczas 3-dniowej wycieczki do Siemiatycz, której gospodarzami będą liderzy Stowarzyszenia Ruch na rzecz Ziemi (realizatorzy projektu "Obrazy pamięci"). Uczestnicy projektu "Mozaika" będą też dzielić się zdobytą wiedzą, prowadząc zajęcia plastyczne i fotograficzne dla dzieci z kilku zaprzyjaźnionych placówek opiekuńczo-wychowawczych (dom dziecka, świetlica środowiskowa, pogotowie opiekuńcze). "Dlaczego akurat dla nich? Ponieważ w takich właśnie miejscach dzieci najbardziej potrzebują czegoś więcej niż "wikt i opierunek". I nasza młodzież doskonale o tym wie" - napisała twórczyni projektu. Kolejny element działań to realizacja filmu dokumentalnego, w którym młodzież pytać będzie swoich bliskich o to, kogo i za co nie lubią ("...nie lubię Żydów, bo...", "...nie znoszę Cyganów, bo oni...", "...najbardziej denerwują mnie..."). Nakręcony przez młodzież film miałby pokazywać absurd takich dyskryminujących poglądów i przerwać reprodukowanie uprzedzeń własnego otoczenia. 15. Autentyczne głosy przeszłości (odkrywanie i popularyzacja polsko-żydowskiej historii Międzyrzeca Podlaskiego) Projekt polega na poznawaniu żydowskiej przeszłości Międzyrzeca, które autorzy nazywają "przywracaniem właściwej historii" miastu. Młodzi liderzy zajmą się szukaniem wspomnień, dokumentów, zdjęć, przedmiotów, a swoja wiedzę będą przekazywać rówieśnikom.
16. Singer w Ulanowie (kino objazdowe i praca z młodymi ludźmi nad filmem na podstawie opowiadania Singera) Pomysł na projekt zrodził się w trakcie podróży po Lubelszczyźnie w ramach projektu "Śladami Singera" realizowanego w 2006 wspólnie z Ośrodkiem Brama Grodzka. Zbierając "historię mówioną", młodzież z Homo Faber natrafiła na wątek przedwojennego kina objazdowego, które docierało do Krzeszowa i okolicznych miejscowości. Od listopada 2006 Homo Faber prowadzi zajęcia z młodzieżą w Ulanowie (koło Krzeszowa) poświęcone odkrywaniu historii ich najbliższego otoczenia. Latem 2007 wspólnie z młodzieżą z Ulanowa chcą uruchomić kino objazdowe, które będzie podróżować po okolicy, pokazując film o Ulanowie nakręcony wspólnie z ulanowskimi uczniami na podstawie opowiadania Singera. Młodzi uczestnicy projektu sami napiszą scenariusz, przygotują kostiumy i dokumentację do poszczególnych scen, jednocześnie pytając starszych mieszkańców o społeczność żydowską mieszkającą tu przed wojną. 17. Rabin z Opola (odkrywanie postaci Leo Baecka i historii opolskiej społeczności żydowskiej)
Projekt koncentruje się na postaci Leo Baecka - niemieckiego Żyda, który w latach 1897-1907 był rabinem w synagodze przy ówczesnej ulicy Lindenstrasse w Opolu. Obecnie jest to ulica Barlickiego, przy której mieści się Zespół Szkół TAK. Synagoga została spalona podczas nocy kryształowej, Leo Baeck natomiast był w późniejszych latach rabinem Dusseldorfu i naczelnym rabinem Berlina. Odmówił emigracji z Niemiec - wywieziony do Terezina, był tam opoką dla wielu Żydów. Cudem przeżył obóz. Po wojnie zamieszkał w Londynie. Leo Baeck był nie tylko wybitnym teologiem i myślicielem, ale także niezłomnym, dzielnym człowiekiem. Projekt mu poświęcony będzie stanowić próbę przywrócenia postaci rabina Opolu, gdzie jest zupełnie nieznany. Młodzież będzie zbierać materiały o nim, śledząc jednocześnie losy nieistniejącej już gminy żydowskiej z Opola oraz spalonej synagogi. Głównym działaniem będzie opowiadanie historii Baecka za pomocą dużych fotografii z komentarzami, które przez 5 miesięcy będą pojawiać się na ulicy Barlickiego oraz w cyklicznie w jednej z opolskich gazet. Powstanie także audycja radiowa o Leo Baecku i spektakl teatralny. 18. Z Synagogą w tle(wystawa fotografii, odkrywanie historii Orli) Przez wieki Żydzi stanowili większość mieszkańców Orli. Pozostała po nich bardzo cenna synagoga - najokazalszy budynek w miasteczku, "bohaterka" tego projektu. Tam właśnie pokazywana będzie wystawa "Historia Orli i okolic w dokumentach i obiektywie". Dla mieszkańców Orli będzie to pierwsza okazji poznania historii, dotąd znanej głownie z przekazów rodzinnych (w powojennych publikacjach społeczności żydowskiej Orli poświęconych jest zaledwie kilka zdań!). W działania wciągnięta zostanie młodzież, która będzie zbierać stare fotografie i pamiątki (znaleziono nawet dziennik lekcyjny żydowsko-polskiej klasy z 1931roku) i słuchać lekcji historii prowadzonych w synagodze. 19. Program edukacyjny "Moi dawni sąsiedzi" (spotkania warsztatowe dla młodzieży licealnej i dorosłych) W roku szkolnym 2007/2008 Centrum Żydowskie w Oświęcimiu zamierza rozpocząć nowy program edukacyjny "Moi dawni sąsiedzi", skierowany do młodzieży licealnej oraz dorosłych. W części dla młodzieży program będzie składać się z czterech spotkań warsztatowych: "Czym był Oszpicin?", "Starsi bracia w wierze", "Podążając ich śladem" oraz "Po co nam tolerancja?". Dzieje społeczności żydowskiej w Oświęcimiu są tu pretekstem do szerokiej dyskusji na temat wspólnej historii Polaków i Żydów. Dla dorosłych Centrum przygotowało cykl otwartych wykładów prowadzonych przez wybitnych znawców tematyki żydowskiej na temat historii, religii i kultury oraz stosunków polsko-żydowskich oraz "Rozmowy o tolerancji" - dyskusje dotyczące obecności rasizmu, antysemityzmu i innych form ksenofobii we współczesnej Polsce. 20. Noc Wielkiego Sezonu (spektakl teatralny według Bruno Schulza i towarzyszące wydarzenia kulturalne)
Kolejny projekt Stacji Szamocin będzie pokazywał - poprzez teatr, w symboliczny sposób - zaginiony świat kultury żydowskiej. Do współpracy zostali zaproszeni aktorzy i muzycy z amerykańskiej grupy teatralnej Hand2Mouth z Portland. Przy okazji premiery spektaklu "Ze snu w sen" (w lipcu 2007) zorganizowana zostanie m.in. wystawa książek Schulza (wydań polskich i amerykańskich), odczyt na temat jego twórczości oraz na temat współżycia różnych nacji na "kresach zachodnich" dzisiejszej Polski, otwarta dyskusja o tolerancji, prezentacje filmów dotyczących twórczości Schulza i jej filmowych i teatralnych adaptacji. Później spektakl "Ze snu w sen" będzie podróżował po Polsce (a w 2008 także po USA). 21. W sepii i w kolorze (działania edukacyjne i kulturalne popularyzujące historię i dziedzictwo polskich żydów)
Twórca tego projektu, Jerzy Znojek, dyrektor Muzeum Regionalnego w Pińczowie i jedna z pierwszych osób nagrodzonych tytułem "ratownika pamięci", od lat opiekuje się unikalną, renesansową synagogą, w której odbywa się wiele imprez popularyzujących dziedzictwo polskich Żydów. Największą z nich był zeszłoroczny (dotowany przez Fundację Batoregow ramach Programu dla Tolerancji) projekt Szabat w Pińczowie "Odnowienie i Pamięć". Ta wyjątkowa uroczystość połączyła mieszkańców Pińczowa, władze samorządowe, księdza proboszcza i gości - przedstawicieli polskiej społeczności żydowskiej i przyjezdnych z zagranicy, wśród nich ocalałych pińczowian. Teraz w planie są kolejne działania:
22. Laboratorium KILIŃSKIEGO (budowanie świadomości historycznej mieszkańców Radomia, badanie historii radomskiej społeczności żydowskiej /zwłaszcza losów uczniów i nauczycieli żydowskiego Gimnazjum Towarzystwa "Przyjaciół i Wiedzy), działania kulturalne)
Od dwóch lat dwójka nauczycieli z radomskiego liceum wraz ze swymi uczniami intensywnie zajmuje się historią żydowskiego Gimnazjum Towarzystwa "Przyjaciół Wiedzy", które mieściło się na tej samej ulicy (Kilińskiego), co ich szkoła. Szukają wszelkich informacji o uczniach i nauczycielach tej szkoły (powstała strona internetowa, gdzie publikowane są nazwiska i krótkie noty biograficzne, czasem ze zdjęciami). Szkoła upamiętniana jest corocznie "apelem", na którym ta jeszcze niepełna lista obecności jest odczytywana. Projekt wzbogacił się po dyskusjach i spotkaniach na warsztatach Programu dla Tolerancji (inspiracje działaniami z Opola i Bielska-Białej). Organizatorzy dostrzegli konieczność uzupełnienia badań historycznych kontaktem ze współczesnymi lokatorami dawnego gmachu szkoły (obecnie jest to kamienica mieszkalna). Do nich i do wszystkich mieszkańców miasta skierowane są działania dopełniające projekt "Jestem - odbudowa świadomości istnienia społeczności żydowskiej w Radomiu". Poza zbieraniem informacji i relacji o szkole (planowany jest wyjazd do Izraela) prowadzone będą działania pod nazwą "Historia mojej ulicy" i "Akademia podwórkowa": plener rysunkowy i fotograficzny dokumentujący podwórza i kamienice ul. Kilińskiego, wystawa w Galerii pod Chmurką, zbiórka zdjęć z domowych archiwów, opracowanie historycznego centrum Radomia w postaci mapy i przewodnika po historii miasta, przegląd filmów dokumentalnych i fabularnych z "Radomiem w tle" (będzie to "kino na ścianie", czyli otwarte projekcje na podwórzu dawnej szkoły żydowskiej). 23. Bez grzechu zaniechania - w hołdzie mieszkańcom Podborza ratującym życie Żydom Projekt zakłada upamiętnienie Polaków ratujących życie ukrywających się Żydów. "23 kwietnia 1943 roku hitlerowcy dokonali pacyfikacji wsi Podborze, paląc 23 gospodarstwa. Był to odwet za ukrywanie ludności żydowskiej. W 64 lata po tych wydarzeniach chcemy oddać hołd, tym którzy narażali życie swoje i swoich rodzin w imię miłości bliźniego." Planowane działania:
24. Obrazy pamięci - poszukiwanie wielokulturowych korzeni pogranicza wschodniego oraz popularyzacja wspólnej polsko-żydowskiej 425-letniej historii Siemiatycz
Kluczem do poznawania historii i dziedzictwa swojego miasta jest dla twórców projektu postać malarza-samouka Józefa Charytona, "portrecisty umarłych", którego prace odnajdują w prywatnych domach, na aukcjach, w muzealnych magazynach. W zeszłym roku w ramach projektu powstał ciągle rosnący wirtualny katalog Charytona, wydano broszurę o historii Siemiatycz, zorganizowano wieczór, na którym twórcy projektu dzielili się swoimi odkryciami z publicznością, przeprowadzono warsztaty fotograficzne dla młodzieży szkolnej. Na ciąg dalszy będą się składać: 25. Razem i osobno- cykl działań artystycznych i edukacyjnych dla młodych ludzi zainteresowanych kulturą żydowską.
Metodą pracy z młodzieżą będzie zespołowe działanie artystyczne, uzupełniane zajęciami teoretycznymi dotyczącymi literackich i audiowizualnych świadectw Holokaustu. Główną część projektu stanowi 3-tygodniowy warsztat teatralny, prowadzony przez reżysera Pawła Passiniego (praca nad Dybukiem Szymona An-skiego). Równolegle trwać będzie rodzaj seminarium poświęconego kulturze żydowskiej: prezentacje wybranych tekstów (dokumenty osobiste, literatura naukowa i artystyczna), filmów, fotografii oraz muzyki (klezmerska, chasydzka, synagogalna). Poza zajęciami dla bezpośrednich uczestników projektu zorganizowane zostaną 3 otwarte, duże spotkania (wykłady oraz projekcje filmów - m.in. "Miejsce urodzenia" Marcela Łozińskiego i "Noc i mgła" Alaina Resnais) dla wszystkich chętnych. 26. Chodź, opowiem Ci pewną historię (odkrywanie polsko-żydowskiej przeszłości Szydłowca poprzez działania artystyczne z grupą młodzieży)
Twórcami projektu jest grupa fotograficzna "Młodzi, piękni, bez przyszłości?". Fotografia jest dla nich narzędziem w poszukiwaniu historii - chcą zająć się także filmem, teatrem i zrobić stronę internetową. "Poprzez działania tak bliskie młodym ludziom chcemy zarazić ich swoją pasją. Czujemy wewnętrzną potrzebę uświadomienia ludzi o losach Żydów, nie tylko ze względów historycznych, ale też z uwagi na stereotypy. Dorośli przekazują młodym swoje poglądy na temat Żyda 'szczwanego, złego, bogacącego się na krzywdzie innych'".
27. Tarnogórzanie dla pamięci - cykl działań kulturowych chroniących dziedzictwo i pamięć wielokulturowej historii Tarnowskich Gór Projekt rozpoczęty w 2005: "Impulsem była konstatacja, że pokolenie naszych rodziców oraz dziadków zrobiło więcej w okresie krótkiej odwilży popaździernikowej (udostępnienie dla turystów zabytkowej kopalni i sztolni, uruchomienie Muzeum, tygodnika lokalnego itd.) niż my po roku 1989. Kolejną motywacją było odczucie, że tutejszy samorząd [fragment wycięty] niedostatecznie zajmuje się dziedzictwem kulturowym i intelektualnym naszych przodków". Autorzy projektu chcą upamiętnić społeczności, których w mieście już nie ma - Niemców i Żydów. W 2006 na placu, gdzie stała synagoga umieścili kolumnę z napisem w języku hebrajskim i polskim "Nic to innego tylko Dom Boży i Brama do nieba", w roku 2007 planowane jest zaznaczenie kostką brukową obrysu fundamentów synagogi oraz naniesienie na sąsiednim budynku cienia świątyni, której nie ma. Trzy elementy: kolumna, obrys fundamentów i cień-sylwetka pozwolą zrekonstruować wyobrażenie tego miejsca, dadzą "dane do odbudowy pamięci". W maju 2007 na miejscu dawnego cmentarza ewangelickiego odsłonięta została symboliczna brama. W przyszłości Fundacja chce upamiętnić też powojenny obóz pracy dla Niemców w Lasowicach. 28. Tarnowski cheder - projekt badawczy dla młodzieży Projekt zakłada zaangażowanie grupy młodzieży licealnej w proces poszukiwania śladów tarnowskich Żydów i przebiegać ma dwutorowo. Pierwszy z aspektów programu przewiduje poszukiwanie i dokumentowanie fotograficzne wszystkich pozostałości po Żydach (synagogi, cmentarze, ale także pozostałości po mezuzach, szczątki napisów hebrajskich, itp.), drugi natomiast wiąże się z próbą rejestracji świadectw żyjących jeszcze mieszkańców regionu o swoich sąsiadach. Młodzież zostanie przygotowana do samodzielnej pracy podczas warsztatów. Owocem tej pracy będzie wystawa naukowo opracowanych rezultatów poszukiwań. 29. Kamienie in perpetuam memoriam. Sklejanie przeszłości (ratowanie beskidzkich cmentarzy różnych wyznań) Latem 2007 odbędzie się już 38. obóz Magurycza - tym razem we wsiach Nowica, Przysłup i w miasteczku Nowy Żmigród (na cmentarzu żydowskim). Jego celem jest ratowanie sztuki sepulkralnej i małej sakralnej architektury przydrożnej poprzez jej inwentaryzację, dokumentację i prace remontowe z wykorzystaniem technik konserwatorskich. W kręgu zainteresowań grupy pozostaje także odtwarzanie historii wsi, w których pracują - prowadzone będą wywiady z mieszkańcami, a także seminaria wieczorne poświęcone dziedzictwu kulturowemu. Wszystkie prace wykonują wolontariusze pod okiem dwójki zawodowych konserwatorów kamienia, od niedawna do współpracy wciągnięci zostali także działacze lokalnych organizacji (Stowarzyszenie Przyjaciół Nowicy, Towarzystwo Miłośników Krempnej i Okolicy) oraz wolontariusze z Ukrainy. "Wierzymy, że najłatwiej popychać do podobnych działań przez ich prowadzenie w środowiskach, które tego potrzebują. Nasze doświadczenia wskazują, że to możliwe, trzeba tylko przykładu i uświadomienia, że w przeszłości jest klucz do przyszłości." 30. Film "Moje wielokulturowe miasto" (działania artystyczne i edukacyjne dla młodzieży z Sokołowa Podlaskiego)
Tokontynuacja dotowanego w ramach Programu dla Tolerancji w 2006 projektu "Mapa mojego wielokulturowego miasta", dzięki któremu - jak piszą organizatorzy - "coś w Sokołowie drgnęło". "Projekt rozbudził ciekawość przede wszystkim młodych ludzi, których wiedza na temat Żydów zamieszkujących miasto przed wojną była bardzo ogólna (a było to 70% mieszkańców). Teraz dowiedzieli się więcej o tym, co pozostało po dawnych mieszkańcach, co stało na terenie ich szkoły przed wojną, kim był sąsiad dziadka. Stworzyli sobie w głowach i w Internecie mapę miasta. Zaczęli zadawać pytania, szukać. Włączają w to swoich rodziców, dziadków, znajomych, szperają w szafach, na strychach, zwracają uwagę na stare fotografie. Chcą wiedzieć więcej o przeszłości swojego miasta, żeby na tej podstawie móc budować swoją tożsamość. Temu celowi ma służyć kontynuacja projektu, którego głównym elementem będzie film - dokument, który stanie się dodatkiem do multimedialnej mapy Sokołowa, który ożywi historię, uczyni ją namacalną i słyszalną. Odbędą się też warsztaty związane z kulturą żydowską ("Codzienność wielokulturowego miasta"), organizowane w plenerze, tak żeby każdy przechodzień mógł zobaczyć, co robimy i zapytać: dlaczego to robimy?". 31. Romski PSTRYK (warsztaty fotograiczne dla romskich dzieci z Szaflar)
Projekt Akademii PSTRYK wychodzi od obserwacji, że dzieci romskie nie mają jak wykazać się w szkole, przez swych polskich kolegów często są traktowane jako gorsze. Warsztaty fotograficzne na osiedlu romskim w Szaflarach mają pomóc mieszkającym tam małym Romom w pozytywnym i nieschematycznym zaistnieniu w życiu szkolnym. Dzieci własnoręcznie skonstruują aparaty fotograficzne (do fotografii otworkowej) z tekturowych pudełek po mleku i wykonają w plenerach osiedla ilustracje do wybranej baśni romskiej. Przeprowadzą też mini warsztaty dla swoich polskich kolegów ze szkoły - jedna z sal w Zespole Szkół w Maruszynie Dolnej zostanie przebudowana na wielką camerę obscurę, na której ścianach pokaże się ruchomy, kolorowy, ale odwrócony do góry nogami obraz. Za pomocą fotografii otworkowej wykonają także zdjęcia klasowe. "Tym razem to dzieci romskie będą w posiadaniu czarodziejskiej, dostępnej tylko niektórym wiedzy - jak stworzyć coś z niczego, jak mając tylko tajemnicze pudełko - zrobić prawdziwe zdjęcie." Podsumowaniem projektu będzie przygotowanie objazdowej wystawy prac dzieci - ilustracji do romskiej legendy. 32. Projekt fotograficzny Tadeusza Rolke "Tu byliśmy - chasydzi" Projekt "Tu byliśmy - chasydzi" realizowany jest od 12 lat. Efektem polskich i ukraińskich podróży Tadeusza Rolke śladami cadyków są prace prezentowane na wystawach i spotkaniach poświęconych kulturze żydowskiej w Polsce i za granicą (Berlin, Bratysława, Dusseldorf, Paryż, Warszawa - w kwietniu 2007 pokaz cyklu w Domu Spotkań z Historią, w maju 2007 - w synagodze im. Nożyków). Cykl ciągle się rozwija, a jego autor chce dotrzeć do miejsc, których jeszcze nie fotografował (m.in. do Humania, Annopola, Korca i Żydaczowa na Ukrainie, w Polsce chce odwiedzić Zwoleń, Białą Rawską, Mszczonów, Żychlin, Chmielnik, Stary Sącz, Ropczyce, Radzyń Podlaski, Kosów Lacki, Parysów, Krosno). Ponadto Rolke planuje podróż śladami działań realizowanych przez inne organizacje w ramach Programu dla Tolerancji - wraz z Towarzystwem Inicjatyw Twórczych "ę" chce odwiedzić i fotografować miejsca, gdzie realizowane są projekty dotyczące kultury żydowskiej. W jednej z miejscowości planowany jest dwudniowy plener fotograficzny dla młodzieży. 33. Źródła pamięci - spektakl teatralny i film dokumentalny Projekt składa się z dwóch części. Część pierwsza to spektakl na podstawie historii opisanej przez Hannę Krall w książce Król kier znów na wylocie. "Dramatyczne losy bohaterki to nie jedyny powód, dla którego postanowiłem zmierzyć się na gruncie teatru z jej historią. Czymś, co nieodparcie motywuje mnie przy podjęciu pracy nad nowym spektaklem, co stanowi wewnętrzny imperatyw, jest odczucie braku, głuchej ciszy; w tej pustej przestrzeni odzywa się głos pytający o ludzi, którzy stanowili 10 % ludności mojego kraju, którzy współtworzyli przez setki lat kulturę Polski, którzy byli w nią organicznie wrośnięci, a których nie ma i nigdy już nie będzie." Część druga to powrót do działań z roku 1980, kiedy trójka aktorów Teatru Gardzienice (wśród nich twórca Studium, Piotr Borowski) podczas "wyprawy zimowej" zebrała we wschodniej Polsce pokaźny materiał dokumentalny w postaci nagrań tradycyjnych pieśni: staroobrzędowców, prawosławnych, Tatarów. Teraz chcą wrócić na te tereny, by spotkać tych samych ludzi, ich dzieci i wnuków i "oddać" im tamte nagrania - czyli umożliwić młodemu pokoleniu kontakt z tym materiałem. Powstanie przy tym film dokumentalny i wystawa zdjęć, a na stronie internetowej Studium znajdować się będą materiały dotyczące projektu: nagrania, zdjęcia archiwalne, zdjęcia aktualne, fragmenty filmu. 34. Muzyki Wojsławickie (warsztaty tradycyjnych pieśni i tańców polskich, ukraińskich i żydowskich)
"Muzyki Wojsławickie" to wielokulturowe warsztaty tradycyjnych pieśni i tańców polskich, ukraińskich i żydowskich. Muzyka społeczności zamieszkujących niegdyś Wojsławice zabrzmi we właściwym sobie kontekście - przy synagodze można będzie usłyszeć muzykantów grających muzykę żydowską, w kościele starodawne pieśni polskie, a w cerkwi tradycyjny prawosławny śpiew wielogłosowy. Warsztaty muzyczne zostaną wzbogacone o dodatkowe elementy uzupełniające wiedzę o kulturach składających się na dziedzictwo Wojsławic - projekcje filmów dokumentalnych (z festiwalu "Rozstaje Europy"), spektakl teatralny (Teatr NN z Lublina) oraz prelekcje.
|
